صنعت چاپ ایران

صنعت چاپ ایران مثل سایر مسائل دچار بحران است. در کشورهای توسعه‌یافته، چاپ بین پنج صنعت نخست جای دارد اما اینجا … این را کارشناس این حوزه آقای افشین فرنگی، می‌گوید. در این مقاله به صنعت‌چاپ در ایران، مشکلات و نظر کارشناسان در این زمینه، می‌پردازیم.

صنعت چاپ یکی از قدیمی‌ترین و مهم‌ترین صنایع فرهنگی و تجاری در ایران است که تأثیرات گسترده‌ای بر زندگی اجتماعی و اقتصادی کشور داشته است. این صنعت با قدمتی طولانی، در گذر زمان تحولات زیادی را تجربه کرده و امروز یکی از پایه‌های اصلی اقتصاد فرهنگی کشور به شمار می‌آید و نقشی کلیدی در توسعه فرهنگی و تولیدات صنعتی دارد.

صنعت چاپ در ایران دارای تاریخی غنی و پیچیده است. اولین نشانه‌های چاپ در دوران صفویه به چشم می‌خورد که با واردات ماشین‌های چاپ از کشورهای اروپایی شروع شد. در این دوران، چاپ به عنوان ابزاری برای انتشار کتاب‌های علمی و مذهبی مورد استفاده قرار گرفت. قدیمی‌ترین چاپخانه‌ها در شهرهایی مثل اصفهان و تبریز تأسیس شدند و چاپخانه داران به تدریج به یکی از گروه‌های مهم اجتماعی تبدیل شدند.

صنعت چاپ ایران با پیشرفت تکنولوژی‌های جهانی همگام نشده است. در دهه‌های اخیر، تکنولوژی‌های مدرنی چون چاپ دیجیتال و چاپ سه‌بعدی، تحولات عظیمی در این صنعت به وجود آورده است. در بسیاری از کشورها، ماشین‌آلات چاپ پیشرفته و سیستم‌های اتوماسیون، کارایی و دقت را در فرآیند چاپ افزایش داده و باعث تسریع در زمان تحویل سفارشات شده‌اند.

در ایران انواع مختلفی از روش‌های چاپ استفاده می‌شود که هر کدام دارای ویژگی‌ها و کاربردهای خاص خود هستند. از مهم‌ترین این روش‌ها می‌توان به چاپ افست، چاپ دیجیتال، چاپ فلکسو، چاپ سیلک‌اسکرین و چاپ لترپرس اشاره کرد. هر یک از این روش‌ها با توجه به نوع سفارش، مواد مصرفی و میزان تیراژ، انتخاب می‌شوند.

در سراسر ایران چاپخانه‌های متعددی فعالیت می‌کنند که برخی از آن‌ها سابقه‌ای طولانی دارند و به یکی از برندهای معتبر در حوزه چاپ تبدیل شده‌اند. چاپخانه‌های معروفی مانند چاپخانه فرهنگ در تهران و چاپخانه‌های بزرگ در اصفهان و شیراز از جمله مراکز پیشرو در این صنعت هستند.

چاپ دیجیتال به دلیل سرعت بالا و قابلیت‌های متنوعی که دارد، به یکی از محبوب‌ترین روش‌های چاپ در ایران تبدیل شده است. این نوع چاپ، امکان چاپ بر روی تیراژهای پایین با هزینه‌های مقرون‌به‌صرفه را فراهم می‌کند و برای چاپ‌های تبلیغاتی، شخصی‌سازی شده و چاپ‌های فوری کاربرد فراوانی دارد.

چاپ افست به عنوان یکی از قدیمی‌ترین و پرکاربردترین روش‌های چاپ، هنوز هم جایگاه خود را در صنعت چاپ ایران حفظ کرده است. این نوع چاپ به دلیل کیفیت بالای خروجی و مقرون‌به‌صرفه بودن برای تیراژهای بالا، به ویژه در چاپ کتاب، روزنامه و مجلات کاربرد دارد.

صنعت چاپ یکی از بخش‌های مهم اقتصاد ایران است که نه تنها در ایجاد اشتغال نقش دارد، بلکه با توجه به رشد بازارهای صادراتی، می‌تواند به افزایش درآمدهای ارزی نیز کمک کند. علاوه بر این، چاپ محصولات بسته‌بندی، تبلیغات و محصولات فرهنگی به شکل مستقیم با دیگر صنایع اقتصادی ارتباط دارد.

یکی از حوزه‌های مهم صنعت چاپ در ایران، چاپ بسته‌بندی است. با توجه به رشد صنعت‌های غذایی، دارویی و مصرفی، نیاز به بسته‌بندی‌های باکیفیت و چاپ‌های دقیق و زیبا افزایش یافته است. چاپ بر روی بسته‌بندی‌های مقوایی، پلاستیکی و فلزی از جمله فعالیت‌های اصلی چاپخانه‌های تخصصی است.

صنعت چاپ ایران با چالش‌های مختلفی از جمله کمبود مواد اولیه، نوسانات ارزی و رقابت با محصولات چاپی خارجی مواجه است. همچنین، تغییرات سریع تکنولوژی و نیاز به ارتقاء تجهیزات چاپ، یکی دیگر از چالش‌های این صنعت محسوب می‌شود.

علی مغانی، رئیس اتحادیه چاپخانه‌داران: نمی‌توانیم به موضوع نوسازی و بازسازی ورود کنیم چون بیشتر ماشین‌آلات و تجهیزات صنعت چاپ وارداتی و درگیر مشکلات مربوط به تخصیص ارز، تحریم‌ و … هستیم، بخشی از نیاز ما با واردات ماشین‌آلات دست دوم برطرف می‌شود، از طرفی ماشین‌های چاپ افست بسیار وزن بالایی دارند و متاسفانه گمرک تعرفه را وزنی محاسبه می‌کند، در نتیجه واردات مقرون به صرفه نیست. 

عدم مدیریت درست، صنعت چاپ ایران را به محاق برده است. طبق مصوبه وزیران، ماشین‌آلات باید با مجوز صمت ثبت‌سفارش شوند، در حالیکه نمی‌دانیم متولی کدام وزارتخانه است، ارشاد یا صمت؟ اگر  به‌طور خاص مشخص شود، دست‌کم در زمان پیگیری مشکلات، کمتر سردرگم خواهیم شد.

در ۵سالی که بخشی از صنعت چاپ زیرمجموعه وزارت صمت قرار گرفته، هیچ کاری انجام نداده‌اند؛ یعنی ما از آنجا مانده و از اینجا رانده ‌شده‌ایم. برای انجام کارها ما را بین وزارت صمت و ارشاد پاس می‌دهند و در نهایت هم به نتیجه‌ای نمی‌رسیم. گزارش کامل این گفتگو را میتوانید در اینجا بخوانید.

آقای فرنگی ادامه میدهد: اینکه می‌‌گویند کالاها بدون بسته‌‌بندی هویت ندارند، نشان از اهمیت و تاثیر این صنعت در اقتصاد است، اما صنعت چاپ ایران نگاه درستی به آن وجود ندارد. صنعت چاپ ایران دچار فرسودگی است. در ۴هزار چاپخانۀ موجود بیش از ۷۰درصد فرسودگی وجود دارد و میانگین سنی ماشین‌آلات در حال کار، بین ۴۰ تا ۶۰ سال است. ۹۰درصد از ملزومات تا تجهیزات، وابسته به خارج است. 

همسایۀ ما، ترکیه با شرایطی شبیه ما، حدود ۲۲هزار چاپخانه فعال دارد. آنها رشد کردند چون برای تولیدکنندگان مزیت و مشوق‌‌های صادراتی در نظر می‌گیرند. ما درگیر سیاست‌های اشتباه شدیم و هر روز شاهد ممنوعیت‌‌ و محدودیت‌‌های جدید هستیم و دلیل آن، عدم‌ اطلاع مسئولان و مدیران رده بالایی در حوزه تصمیم‌گیری است. دولت اقداماتی انجام می‌دهد که مشکلات صنعت چاپ ایران را بیشتر می‌کند.

به‌عنوان نمونه، کشور به سمت خشکسالی و  بی‌آبی می‌رود، بعضی کالاها را نباید تولید کرد. تولید کاغذ بزرگ‌ترین اشتباه است ولی دولت در راستای حمایت از تولید داخل، ورود کاغذها و مقواهای خاص را محدود یا تعرفه‌های سنگین بر آنها می‌بندد و در نتیجه به‌ خاطر گران شدن کالا، از فرصت رقابت هم در بازار صادراتی و هم داخلی محروم می‌شویم.

در دنیا، صنعت چاپ را به‌عنوان هویت‌دهنده به تولید ملی قبول دارند. در آمریکا، سومین رشته پولساز، صنعت چاپ و بسته‌بندی است، در کل خاورمیانه، فقط ۱ تا ۲درصد این بازار در دست کشور ما است. با این شرایط، چگونه می‌توانیم در این صنعت رقابت کنیم؟

وقتی صحبت از صنعت چاپ ایران می‌شود، نخستین چیزی که به ذهن می‌آید، کتاب است؛ بر همین اساس وزارت ارشاد خود را متولی آن می‌داند، اما واقعیت این است که تمام صنایع از لوازم‌خانگی گرفته تا خودرو، دارو و غیره به چاپ و بسته‌بندی نیاز دارند. کشورهایی که تا دیروز اسمی از آنها در نقشه نبود، امروزه در بازار چاپ و بسته‌بندی سهم‌طلبی می‌کنند. بسیاری از آنها ریشه‌های هویتی خود را از بازار ایران گرفته‌ و بعد مستقل و قوی شدند.

ورود فناوری‌های دیجیتال و استفاده از هوش مصنوعی در صنعت چاپ، روش‌های قدیمی را به چالش کشیده و فرصت‌های جدیدی را ایجاد کرده است. تکنولوژی‌های پیشرفته امکان چاپ سریع‌تر و با کیفیت‌تر را فراهم کرده‌اند و در عین حال به کاهش هزینه‌ها کمک می‌کنند.

صنعت چاپ ایران با وجود چالش‌های متعدد، همچنان نقش بسیار مهمی در اقتصاد و فرهنگ کشور ایفا می‌کند. با توجه به پیشرفت‌های تکنولوژی و نیاز به نوآوری‌های بیشتر، این صنعت پتانسیل بالایی برای رشد دارد و می‌تواند در آینده یکی از صنایع پیشرو در منطقه باشد. برای اطلاعات بیشتر میتوانید به شماره ۹۱۲۲۱۳۸۶۰۹ در تلگرام پیام ارسال نمایید.